Franciszkański Zakon Świeckich
Prócz pierwszego i drugiego zakonu franciszkańskiego duchowością św. Franciszka żyją jeszcze liczne inne męskie i przede wszystkim żeńskie wspólnoty zakonne, opierające się na Regule trzeciego zakonu. Niektóre wspólnoty męskie tego typu zostały w 1447 roku podniesione przez papieża do rangi zakonu o ślubach uroczystych. Tak powstał Trzeci Zakon Regularny (skrót: TOR).
Najwięcej zgromadzeń zakonnych opartych na Regule trzeciego zakonu powstało w ciągu dwóch ostatnich stuleci. W XIX wieku, wobec nowych problemów społecznych wyłaniających się w związku z rozwojem przemysłu i odchodzenia Kościoła od mas robotniczych, zwrócono na nowo uwagę na osobę św. Franciszka z Asyżu. ten święty pokorny i cierpliwy, ubogi i rycerski mógł stać się szczególnie bliski wyzyskiwanym, upokarzanym robotnikom. Nowe styuacje wymagały nowych, bardziej elastycznych form życia zakonnego, pozwalających na zbliżenie się do ubogich i potrzebujących, dzielenie z nimi losu, pójście nawet do fabryk, aby wszędzie świadczyć o Chrystusie i Jego Ewangelii. Istnieją dziś setki takich zgromadzeń franciszkańskich. Niektóre z nich używają habitu zakonnego, inne natomiast pozostają przy stroju świeckim. Osoby do nich należące obecne są w szpitalach, przytułkach, przedszkolach, bibliotekach, jadłodajniach; katechizują i pełnią posługi w kościołach.
Wiele franciszkańskich zgromadzeń zakonnych powstało w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. W XIX wieku, gdy rząd carski skasował życie zakonne, polski kapucyn bł. Honorat Koźmiński (+1916) założył ponad dwadzieścia zgromadzeń bezhabitowych trzeciego zakonu, działających w ukryciu w różnych częściach państwa rosyjskiego. Umożliwiły one wielu osobom realizację powołania zakonnego także w czasie późniejszych prześladowań, spowodowanych komunistycznym ateizmem. W tym samym okresie na ziemiach należących wówczas do imperium austriackiego służbę bezdomnym nędzarzom podjęli w duchu Franciszkowym albertyni i albertynki, założeni przez św. brata Alberta Chmielowskiego (+1916)
Należy wspomnieć, że pragnienie naśladowania św. Franciszka istnieje nie tylko wśród katolików, ale i w niektórych innych wyznaniach chrześcijańskich: u anglikanów i protestatntów. Choć niegdyś, w XVI wieku, odrzucili oni życie zakonne, już od schyłku zeszłego stulecia powstają wśród nich zgromadzenia zakonne nawiązujące do franciszkańskiej duchowości; członkowie niektórych z nich doszli do pełnej jedności z Kościołem Katolickim.